جەنگەڵەكانی بولگاریا، مەترسیدارترین دەروازەی گەیشتنی كورد بەئەوروپا

ئا: جوتیار شەریف

 دەرسیم كوڕێكی تەمەن 24 ساڵەو دوای بەسەربردنی چوار شەوو چوار رۆژ لەجەنگەڵەكانی بولگاریادا لەچوارچێوەی وەجبەیەكی 25 كەسیدا گەیشتوەتە سۆفیای پایتەختی ئەو وڵاتە، كاتێك دەرسیم باسی تێپەڕین بەو جەنگەڵە ترسناكەی بولگاریادا دەكات، سامێكی لێدەنیشێ‌‌و نازانێ‌ چۆن گوزارشت لەو دیمەنە ترسناك‌و وێنە سامناكانە بكات كە مێشكی ئەویان پڕ كردوە، ئەو وتی “نازانم چۆن باسی ئەو دیمەنانە بكەم كە دیمن؟ ناڕەحەتی رێكردن بەو جەنگەڵەدا لەباسكردن نایەن، دڕك‌و داڵی زەبەلاح‌و درەختی هەڵواسراو، نسرم‌و شێ‌، بێ‌ ئاویی‌و قارچكی ژەهراوی، تێپەڕین بەو جەنگەڵەدا تێپەڕین بو بەدۆزەخدا بۆ ئێمە”.

ناوبراو باس لەوە دەكات كە هەرچەندە قاچاخچییەكان درۆیان لەگەڵ وەجبەكەیان كردوەو پێیانوتن كە كاتژمێرێك رێی پێی تێدایە، بەڵام مانەوەو تێپەڕبونیان بەو جەنگەڵەدا زیاتر لە چوار رۆژ‌و شەوی خایاندوە”.

ئەو وتی “مەترسیەكی گەورە ئەوەیە كە ئەو جەنگەڵە ئاوی تیا نیە، هەر نەفەرەو یەكی چوار دەبە زیاتر ئاو لەگەڵ خۆی ناهێنێ‌ لەسەر بنەمای قسەی قاچاخچییەكان كە دەڵێن كاتژمێرێك رێیە، بەڵام دواتر برسیەتی‌و تینویەتیەكی زۆر تینت بۆ دەهێنێت، لەدنیاو هەمو شتێك دائەبڕێیت‌و كەسیش ناوێرێت قارچكە ژەهراویەكانی ئەو جەنگەڵە بخوات كە نەخۆشی كوشندەی بەدواوەیە”.

 توركیا‌و بولگاریا، دو دراوسێن كە مێژویان پڕاوپڕە لەدوژمنایەتی‌و رق‌و خوێنڕشتن، ئەم د‌و وڵاتە بەدرێژایی 243 كیلۆمەتر هاوسنوری یەكترن، بەشێك لەو كوردانەی كە لەهەرێمی كوردستانەوە بەقاچاخ رێی ئەوروپا دەگرنەبەر، بەجەنگەڵە ترسناكەكانی بولگاریادا تێدەپەڕن، كە رێگەیەكی درێژەو سەختەو 24 كاتژمێر لەژێر چاودێری كامێرای پۆلیسی ئەو وڵاتەدایە‌و بەبنكەی پۆلیس تەنراون.

 رێناس كوڕێكی تەمەن 27 ساڵە‌و بەڕێگەی جەنگەڵەكەی بولگاریادا تێپەڕیوە تا بەقاچاخ گەیشتوەتە وڵاتێكی ئەوروپا، بەڵام ئێستاش ترس‌و سامناكیی ئەو رێگایەی لەبەرچاوە، ئەو ئاماژە بەوە دەكات جەنگەڵەكەی بولگاریا 3 كاتژمێر بەئوتومبێل لەئەستەنبوڵەوە دورە‌و هەر كەسێك كە چوە ناویەوە ئیتر خۆر نابینێت، ئەو وتی “تەنانەت بەڕۆژیش یەكپارچە سێبەری سامناكە بەهۆی دارە بێبەرە ئەستور‌و ئێجگار بەرزەكانیەوە كە نزیكەی 20 مەتر بەرزن”.

وتیشی “بەشەوان زۆر ترسناك‌و تاریكە، یەك تۆز رۆشنایی تیا نیەو بنی دارەكانی هەموی شێیەو دەبێت بەناو دڕكیشدا رێ‌ بكەیت، دڕك لەدرەختەكانەوە ئاڵاون‌و زۆرجار نابینرێن‌و دەموچاو بریندار دەكەن، باران لێتدەدات‌و پێڵاوەكانت دەدڕێ‌، خەڵك هەڵئەدێرێت‌و قاچت هەڵدەخلیسكێت‌و بەردەبیتەوە ناو چاڵ‌و كەندەڵان”.

رێناس باس لەوە دەكات كە رێبەرەكان ئاگاداریان كردونەتەوە بۆ ئەوەی ئاشكرا نەبن، نابێت بەهیچ شێوەیەك لایت‌و مۆبایل بەكاربهێنن، ئەو وتی “لەو شەوەزەنگەدا هەمو برادەرانی وەجبەكە دەست دەگرن بەجانتای یەكترەوە بۆ ئەوەی بەجێنەمێنن، چونكە جێمان واتە تیاچون‌و هیچ فریادڕەسێك شك نابەیت رزگارت بكات”.

 وتیشی “مەترسیەكی تری ئەو جەنگەڵە ئاژەڵی كێوییە، تا بەكۆمەڵ بیت‌و نزیكەی 20 نەفەر بن مەترسی نیە، چونكە ئەو ئاژەڵە كێویانە كە بۆنی مرۆڤیان كرد‌و زانیان تاك‌و تەنهان پەلاماری دەدەن، شەوان لەدورەوە لورەیان دەهات دەیانوت گورگە یان بەرازی كێوییە، لەهاوینیشدا ماری گەورەیان تیا بینیوە”.

رێناس ئاماژە بەمەترسییەكی دیكەش دەكات كە ئەویش ئەو چەتەو داربڕە بولگاریانەن كە لەو جەنگەڵەدا كار بۆ كۆمپانیاكان دەكەن، ئەو وتی “بولگاریا وڵاتێكی زۆر ترسناكە، دەبوایە ئەوانەی لەجەنگەڵەكەدا داریان دەبڕی بۆ كۆمپانیاكان زۆر بەوریایی‌و نهێنی بەلایاندا تێپەڕی، ئەگینا پێشتر كۆچبەریان روتكردوەتەوەو پارەو شتەكانیان بردون، چونكە چەكیان پێیە، ئەگەر پێنج نەفەریش بن 25 نەفەریان پێڕوت دەكرێتەوە”.

 زۆرێك لەوانەی شارەزای ئەو رێگایەن، ئاماژە بەوە دەكەن كە رێ هەڵە كردن‌و خۆ تەسلیم كردن بەپۆلیسی بولگاریا بۆ نەفەر زۆر مەترسیدارە بەتایبەتی بۆ ژن‌و ئەوانەی ژنیان لەگەڵدایە، چونكە پۆلیسی بولگاریی بەناوبانگە بەخراپ مامەڵە كردن لەگەڵ كۆچبەران. 

 رێبین هێرش كە خەڵكی سلێمانیەو دو مانگ لەمەوبەر بەو جەنگەڵەدا تێپەڕیوەو ئێستا لەوڵاتی نەرویجە، ئاماژە بەوە دەكەن كە تەنانەت رێبەرە ئەفغانیەكانیشیان بە جی پی ئێس بەو جەنگەڵەدا دەڕۆن‌و چەند جێگەیەكیان دیاریكردوە بۆ حەوانەوە، ئەو وتی “لەناو ئەو جەنگەڵانەدا تەرم دەبینیت كە كۆنن، رێبەرەكان دەڵێن مەوەستن بەخێراپی تێپەڕن، لەبەرئەوەی ئەم جەنگەڵە پڕیەتی لەمافیا‌و دزو جەردەو پیاوكوژ”.

رێبین باس لەوە دەكات كە مامەڵەی رێبەرە ئەفغانیەكانیان لەگەڵدا باش بوە، بەراورد بەوەجبەكانی پێش ئەمان كە وەك دەڵێن لەوەجبەكانی تردا رێبەرەكان عەزێتیان داون‌و ئەگەر نەفەرێك دواكەوتبێت لێیانداون، ئەو وتی “لەبولگاریا وەجبەیەكمان بینی كە وتیان چوار خێزانیان لەو جەنگەڵەدا بەجێهێشتوە كە كورد بون، شەش منداڵیان پێبوە، زۆرجار ئەو نەفەرانەی دەتوانن بڕۆن نەفەرەكانی تر بەجێدەهێڵن”.

وتیشی “بەجێمان لەو جەنگەڵە مردنی حەتمییە كە سەدان كاتژمێر رێگەیەو كەس ناتوانێت بگاتە لێوارەكانی، تەنانەت رێبەرەكانیش جی پی ئێس بەكاردەهێنن، نەفەرەكان بەرۆژ دەوەستن‌و بەشەو دەڕۆن، تێپەڕینی هێندە زەحمەتە كە مرۆڤ دەگاتە رادەی مردن”.

ناوبراو باس لەوەش دەكات كە لەئەستەنبوڵەوە بۆ سۆفیا، نەفەری 25 وەرەقەیان لەلایەن قاچاخچییە كوردەكانەوە لێسەندراوە، بەڵام بۆ نەفەری تەنها 1 وەرەقەیان داوە بەرێبەرە ئەفغانیەكە.

رێبین باس لەوە دەكات كە لەدوا خاڵی جەنگەڵەكەدا، رێبەرە ئەفغانیەكان بردویاننەتە دارستانێكی بچوكەوەو رادەستی قاچاغچی بولگارییان كردون، ئەوانیش دۆڵمشی داخراو یان سەلاجەی كەبس یاخود شاحنەی كەبس دەهێنن‌و 4 كاتژمێر بەخێرایی 150 تا 180 كیلۆمەتر لەكاتژمێرێكدا لێدەخوڕن، ئەو وتی “ئەگەر بەو خێراییە زۆرە نەڕوات دەبێت 8 تا 9 كاتژمێر لەو دۆڵمشە یان شاحنە كەبسە بێ‌ هەوایەدا بمێنیتەوە، ئەگەریی خنكان زۆرە، لەناو ئەو دۆڵمشەدا بۆت نیە كە بەچرپەش قسە بكەیت، ئەوانەی لەپێشەوەن لەدۆڵمشەكە ئەدەن یان زەنگ لێدەدەن كە بێدەنگ بن”.

وتیشی “هەرچەندە ئێمە لاستیكەكانی دۆڵمشەكەمان لێكردوە، بەڵام خۆم لەناو ئەو دۆڵمشەدا بورامەوە، هەبوە پێشتر خۆی بەرداتەوە یان دەرگای شاحنەی كەبسیان شكاندوەو كاتێك كە خۆیان بەرداوەتەوە لەبەر خێرایی ئوتومبێلەكە سەریان تەقیوەو دەستیان شكاوە، خەڵك هەبوە تەوری خستوەتە ناو جانتاكەوە بۆ ئەوەی دۆڵمشەكەی پێبشكێنێت”.

پاشان باس لەوە دەكات كە لەدوای دەرچون لەجەنگەڵەكە تەكسیت بۆ دەهێنن‌و بەقسەی قاچاغچییەكان دەبرێنە ماڵی تەسریف یان “قەرەجەكان”، بۆ ئەوەی نەفەرەكان ئامادە بكرێن بۆ قۆناغێكی دیكەی بەقاچاغ پەڕاندنەوەیان لەسۆفیاوە بەرەو كرواتیا. سەرچاوە :ئاوێنە