شەمێران سلێمان:
لەدوای هەڵبژاردنەكانی حوزەیرانی رابردوو لە توركیا هیچ حزبێكی بەشدار بە پارتی حوكمڕانیشەوە نەیانتوانی بایی ئەوە دەنگ بەدەستت بێنێت كە بە تەنها حكومەتی نوێ پێكبهێنێت و پێویستی بە هاوپەیمانی نەبێت.
لەهەمووی خراپتر بۆ ئاكەپە ئەوە بوو نەك نەیتوانی سیستمی سەرۆكایەتی بچەسپێنێ بگرە دووچاری چەندین قەیرانی وەكو پێكهێنانی حكومەت و شكست هێنان بوو تیایدا، تێكدانی پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ كورد و هێرشكردنە سەر قەندیل، تووشی قەیرانی داعش و قەیرانی سیاسی بووەتەوە، كە كاریگەری خرپی لەسەر ئابووریی وڵات و نرخی لیرە هەبووە.
هەموو ئەو قەیرانانەش حكومەت و دەوڵەت خۆیان بەرپرسیاری یەكەمن لە دروستكردن و ئیدارەدانی بەمەبەستی زەمینەخۆشكردن بۆ هەڵبژاردنی پێش وەخت و لێدان لە پێگەی حزبەكانی تر و ڕەخساندنی بارودۆخێكی وا كەوا خۆی بە پاڵەوانی گۆڕپانەكە و ئەوانیتریش بە دۆڕاو و هیچ لەبارا نەبوو نیشان بدات. هەر لەسەرەتاوە هەوڵەكانی ئاكەپە بۆ پێكهێنانی حكومەتی هاوپەیمانی سیناریۆ بوون. ئەوان نەیاندەویست حكومەتی هاوپەیمانی بێتە ئاراوە. ئەویش لەبەر چەند هۆكارێك:
یەكەم: بە گەلی توركیا بڵێن ئەوە ئێمەین توانیومانە لە ماوەی ڕابردوودا ئاسایشی ئابووری و كۆمەڵایەتی و سیاسی وڵات بپارێزین.
دووەم: حكومەتی هاوپەیمانی ناتوانێ ئارامی بۆ وڵات دابین بكات بەهۆی دووریی لایەنەكان لە یەكتر و تێڕوانینیان بۆ سیاسەتی ناوخۆ و دەرەوە. واتە ترساندنی گەل بەوەی پاراستنی ئاسایش و جێگیریی ئابووریی توركیا بەستراوەتەوە بە حكومەتی تاك حزبی و باشترینیشیان حكومەتی دادو گەشەپێدانە.
بۆ ئەو مەبەستەش لەماوەی ڕابردوودا ئەردۆغان وەكو سەرۆكی كۆمار ئەوەی نەشاردەوە كەوا حكومەتی هاوپەیمانی بەرەو سەردەمی ساڵانی دەیەی نەوەدەكانیان دەباتەوە و بارودۆخی توركیا جارێكیتر بەرەو ناجێگیری وئاسایش و ئابووریی و كۆمەڵایەتی دەبات.
واتە هەر لەسەرەتاوە حكومەتی هاوپەیمانی نییەتی ئاكەپە نەبووە، بەڵكو بەپێچەوانەوە ئەوەی ئەوان دەیانویست هەڵبژاردنی پێش وەخت بوو نەك پێكهێنانی حكومەت، چونكە لەماوەی حوكمی ئاكەپەدا ئەو درزە گەورەیەی هەبووە لەنێوان هێزە سیاسییەكان هەر ماوەتەوە و بگرە زیادیشی كردووە، بۆیە چوار حزبە براوەكەی هەڵبژاردن (ئەوانەی توانیویانە بەربەستی ١٠%ی هەڵبژاردن تێپەڕێنن) باوەڕیان بەیەك نییە تاوەکو پێكەوە بتوانن چوار ساڵ وڵاتەکەیان بەڕێوەببەن.
واتە بەكوردی و بەكورتی ئاكەپە و ڕاستتر بڵێین ئەردۆغان لەهەنگاوی یەكەمدا سەركەوتوو بوو لە ڕەخساندنی بارودۆخێك دەربارەی حكومەتی هاوپەیمانی و دەرهاوێشتە خراپەكانی ئەویش بەبیرخستنەوەی ساڵانی نەوەدەكان ئەوا بە دیوەكەیتردا پێشاندانی ئەوە بوو كەوا بێ ئێمە حكومەتێكى تۆكمە پێكناهێنرێت و بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەكان، سەركەوتوو بوو لەئاستی سیاسی و باڵای حزبەكان، نەك لەئاستی جەماوەری و دەنگدەر كە ڕەنگە شكستی گەورەتر لە ٧ی حوزەیران بەدوای خۆیدا بێنێ كە ئەگەری ئەوە هەیە ئاكەپە بەتەواوی بۆ ماوەیەك لەحوكمڕانی دوور بخاتەوە.
بەڵام بەدیوەكەیتردا تا ئێستا شكستی هێناوە لەبڕوا هێنان بە ڕای گشتی و دەنگدەری توركی كەوا مەیلی گۆڕینی سیستمی سیاسی بۆ سەرۆكایەتی مەیلێكی دیكتاتۆری و تاكڕەوی و تاكە كەسی نییە بۆ حوكمكردنی توركیا.
واتە ئەوەی تا ئێستا ئاشكرا نییە ئەوەیە كە ئایا لەهەنگاوی دووەم كە ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێش وەختە و بە بڕوای خۆیان بردنەوەیانە بەشێوەیەك بتوانن بە تەنها حكومەت پێكبهێنن و ئەو پلانەی داینناوە سەركەوتوو دەبێت یان نا، هەر چەندە ئەگەر بەپێی ئەنجامی راپرسیەكان قسە بكەین ئەوا ناتوانن لەهەنگاوی دووەم (سەركەوتن لەهەڵبژاردنی پێش وەخت بەدەستهبهێنن و حكومەتی تاك حزبی پێکبهێنن) سەركەوتوو بن. ئەویش هۆكاری خۆی هەیە لەوانە:
* دروستبوونەوەی شەڕ لەنێوان پەكەكە و سوپای توركیا كە بێزارییەكی زۆری لەنێو خەڵكی ئەو وڵاتە دروستكردووە.
* تەواو ڕوون بوونەوەی پشتگیریكردنی داعش و هاوكاریكردنیان لەماوەی دوو ساڵ و نیوی ڕابرددودا بەپێی ئەو بەڵگانەی لە ڕاگەیاندنەكان بڵاوبوونەتەوە.
* خاڵكیتری گرنگ لەدەستدانی متمامەنی ئاكەپە لەوەی ئەگەر بتوانێ حكومەت بە تەنها پێكبهێنێ جارێكیتر وڵات تووشی بەربەستی ئازادی و گۆشەگیری نێودەوڵەتی و دابەزینی نرخی لیرە و لێكترازانی پێكهاتەكانی ناو توركیا ناكات.
بەپێی دوایین راپرسی بۆ هەڵبژاردنی پێش وەختە، پارتی دیموكراتی گەلان هەدەپە بەرێژەی ٢٠% دەنگەكان مسۆگەر دەكات. ئەوەش دەبێتە شكستێكیتر بۆ ئاكەپە و ئەگەری تەواو دووركەوتنەوەی هەیە لەحوكم چونكە وڵاتی تووشی چەندین قەیران كردووە.
ئەوەی ئەردۆغان زۆر باسی لێوە دەكات گەڕانەوەیە بۆ ڕای گەل، چونكە پێیوایە ڕای گەل كاتێك دروستە كە خۆی بتوانێ حكومەت پێكبهێنێ، بۆیە پەنا دەباتە بەرهەڵبژاردنی پێشوەخت وەكو ئەوەی هەڵبژاردنی ٧ی حوزەیراندا گەل بڕیاری نەدابێت.
