هیوا عومەر:سەڕەرای ناڕەزایەتییەكان دژ بە پرۆژەكەی دەسەڵات، پرۆژەی بەناو (چاكسازی) سەرەنجام تونرا لە پەرلەمانی كوردستان تێبپەڕێنرێت، لە رێگای زۆرینەی پەرلەمانتارانی ئیتلافی حكومەت و (هەندێكی ترەوە) ئەو هەندێكی ترە، لێرە هیچی لەبارەیەوە ناڵێین؟! ناوەرۆك و مەبەستی پشت پرۆژەكە و ئیشكالیەتەكانی، هۆیەكانی رەتكردنەوەی، لە میانەی دوو وتاری رابردوومان بەدرێژی تیشكی خرایەسەر، لە دوای پەسەندكردنی چەند دیوێكی تریش پێوست بە رونكردنەوە دەكات:
یەکەم:
دوای تەواوكردنی رێكارەكانی پەیوەست بە بەركاربوونی، ئەنجامەكەی دەبنین كە ئەم پرۆژەیە، راستە لە ژێر عینوانی (چاكسازی) ئامادەكراوە، بەڵام بەهیچ جۆرێك لە ناوەڕۆك و لە ئەرزی واقیشدا هیچی لەوبارەیەوە لێ سەوزنابێت، هیچ ماددەیەكی ناو یاساكە بە دوورو نزیك پەیوەندی بە چاكسازیەوە نییە، بەڵكو تایبەتن بە ڕێكخستنەوەی خانەنشینی و دەرماڵە لە هەرێمدا، بە شەرعیەتدان بە مانەوەی مووچەی پلەباڵا و پلەی فەرمانبەرانی ئاسایی، كە ئەوە بۆخۆی جارێكی تر جەختكردنەوەیە لە قوڵكردنەوەی جیاوازی چینایەتی لە ناو یاساكانی هەرێمدا.
لێدانە لە كەسایەتی و بەرژەوەندی خەڵكی هەژار و داهات دیاری كراو و بەیاسایكردنی زیاتری چەوساندنەوەی چینایەتییە كە بابەتێكی چاوەروانكراوە لە سایەی سیستەمی سیاسی و ئابوری هەرێمی كوردستاندا، وەك سیستەمێكی چینایەتی سەرمایەداری، هەربۆیە تەنها لە وەها سیستەمێكدا جێگای ئەوە دەبێتەوە كەمینەیەك بڕی مووچەو خانەنشینییەكەیان بە چەندان ملیۆن دینار بێت، بەڵام لایەنی كەمی مووچەی خانەنشینی كرێكارانی كەرتی گشتی (فەرمانبەران) تەنانەت بە ٤٠٠ هەزار دیناریش ڕەوانابینن؟
ئەوەی لەم یاسایەدا وەك چاكسازی باسدەكرێت، هەڵوەشاندنەوەی هەزاران پلەی وەزیفی و خانەنشینی نایاساییە، كە لە دەرەوەی یاسادا مووچە وەردەگرن و زۆربەیان لاینگرو ئەندامی حزبەدەسەڵاتدارەكانن، لە هەموو حالەتێكدا ئەمانە لە چوارچێوەیەكی نوێ بە ناونیشانێكی تر بەردەوامییان دەبێت و دوورناخرێنەوە چونكە بەرژەوەندی سیاسییان رێگە بەوە نادات هەزاران كەس لە خۆیان زویر بكەن، وەك لە راگەیاندنەكان بڵاو كراوەتەوە، ئەوان باش دەزانن لەرووی فكریەوە دەمێكە هیچ رایەڵەیەكیان نەماوە.
ئەگەر ئەوان مەبەستیان چاكسازی بێت هەموو ئەو گەندەڵی و بەهەدەردانەی لە ماڵ و سامانی گشتی كراوە لە بابەتی دوومووچە و پلەبەرزكردنەوە و خانەنشینی و فەرمانبەری بندیوار هتد.
هۆكارەكەی ئەوە نەبووە كە لە ئەنجامی فەراغی یاساییەوە كرابێت، بەڵكو هەموو ئەوانە بەپێی یاساكانی هەرێم دەچێتە چوارچێوەی گەندەڵی و كاری نایاسایی، هەركاتێك مەبەستیان بێت رێگەی پێ نادەن، بەڵام هەموومان دەزانین یاسا بۆ ئەوان لە چ دۆخێكدایە، لە داهاتووش دەبینین ئەم یاسا تازەیە، چی بەسەر دێت؟
دووەم:
دیوێكی تری ئەوەی دەگوزەرێت ناتوانین بە دابڕاوی بیبینین لە پرۆژەی نیولیبرالیزم، لە ئاستی ڕەهەندی سیاسی و ئابورییەوە، لە ئاستە سیاسیەكەیدا هەوڵێكە بۆ گواستنەوەی ململانێی سیاسی و بەشداری سیاسی گشتی و كورتكردنەوەیەتی بۆ ناو هۆڵی پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیران.
كورتكردنەوەی سیاسەتە لە كاری نوخبەویی، وەك بەدیلێك بۆ چالاكی و بەشداری سیاسی جەماوەری، گەیاندنی ئەو پەیامەیە كە لە رێگەی پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیرانەوە دەتوانرێت (چاكسازی و گۆڕانكاری) ئەنجام بدرێت، رۆڵی جەماوەر بریتییە لە سەیركردنی ئەوان لە بری بەشداری سیاسی و بوونی تاكێكی كارای كوردستانی.
بە دیوە ئابوریەكەشی، بەردەوامی دانە بە كەم كردنەوی بودجەی تەشغیلی و دەرماڵەكان و ئەو پارانەی لە حكومەتەوە بۆ فەرمانبەران و موچەخۆران بە گشتی وەك زیندانییە سیاسیەكان و شەهیدان خەرج دەكرێت، لە چوارچێوەی نەخشەو پلانی ئابوری حكومەت كە لە ژێر چاودێری سندوقی دراوی نێودەوڵەتی و بانكی نێودەوڵەتی لە ناوەراستی ساڵی ٢٠١٦دا راگەینراوە، باسی نەهێشتن یا كەم كردنەوەی رۆڵی حكومەت لە ژیانی جڤاكی دەكات، لەدوای بەركاربوونی ئەو یاسایە و دەركردنی رێنماییەكانی حكومەت، ئەم ئەنجامگیرییە باشتر بۆ هەموومان روون دەبێتەوە.
سێیەم:
خاڵێكی تر لەم پرۆژەیەدا چركردنەوەی زیاتری دەسەڵاتە، هاوكات لەگەڵ چڕبوونەوەی زیاتری سامان، لە دەستی كەمینەیەكی كەمتر و بە سەنتەركردنی رۆڵی دەسەڵاتی جێ بەجێ كردنە لەسەر حیسابی رۆڵی پەرلەمان، پرۆژەیەك لە حكومەتەوە دەردەچێت دەبێت هەر ئەو پرۆژەیەش بڕوات، دواجار هەرچی تێبینی وزۆرینەی خاڵەكانی پەرلەمانە لە پرۆژەكەدا جێگای ناكرێتەوە، بە بیانوی جۆراو جۆر، حكومەت رەتی دەكاتەوە، هاوكێشەكە رێك پێچەوانە دەكرێتەوە.
ئەوە حكومەتە ئاراستەی كارەكانی پەرلەمان دەكات. پەرلەمان، نەك دەسەڵاتی لێپرسینەوەی نەماوە و نییە بەڵكو دەسەڵاتی تەشریعیشی لەژێر سێبەری حكومەت دایە.
ئەو ئاراستەیە بەدەر نییە لەوەی ئێستا دەگوزەرێت لە ناوچەكەدا لە چوارچێوەی گەرانەوە بۆ مەركەزیەت و سیستەمی سەرۆكایەتی و بێ بەهاكردنی هەموو ئەو دامەزراوانەی بەناو (نوێنەرایەتی خەڵك دەكەن) كاتێك باسی رۆڵی (سیستەمی نوێنەرایەتی و دیموكراسی پەرلەمانی) دەكەین، لەم ناوچەیدا قسەی زیاتر هەڵدەگرێ و لەم ستونەدا جێگای باس نییە.
