كامەران مەنتك:
بە كوشتنی قاسمی سلێمانی ، ئەمریكا هێڵی سووری خۆی راگەیاند، ئەگەرچی ئەم راگەیاندنە زۆر درەنگ بوو، ئەو گۆڕانكاریە مەترسیدارانەی دوای راگەیاندنی سیستەمی نوێی جیهان لە قەوقازو ئاسیای ناوەڕاست و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست روویدا، هەرلە مەسەلەی مۆڵداڤیاوە تا دەگاتە تاجیكستان و چەچان و دواتر جۆرجیاو پاشان رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە كۆتایشدا ئۆكرانیا سوریا، هەمووی بە شێوەیەك لە شێوەكان تاقیكردنەوەی ئیرادەی ئەمریكابوو، بە هۆی دیارنەكردن و روون نەبوونی هێڵی سووری ئەمریكا بۆ سەربەرژەوەندیەكانی، چ هێزە گەورەكان، وەكو روسیا، چ هێزە هەرێمیەكان وەكو توركیاو ئێران، توانیان هەژموونی خۆیان فراوان بكەن تا ئەو رادەیەی روسیا توانی پێگەی سەربازی خۆی لە دەریای رەش و دەریای سپی ناوەڕاست بەهێزبكاتەوە. توركیا دەستیوەردایە سوریاو ئێراق و قوبرس و پاشان لە دەریای سوور پەڕیەوەو بەرەو ئەفریقا بەڕێكەوت، لەسەر هەمان ئەو پانتاییە جوگرافیەی دەوڵەتی عوسمانی پێكدەهێنا بە فراوانی چالاكانە كەوتۆتە جوولە. ئێران سەركەوتنی بەدەست هێنا لە دروستكردنی نیوكەوانەیی شیعی و بە تەنیا ئێراق و سوریاو لوبنانی بەیەكەوە نەبەستەوە، بەڵكو پەڕیەوە بۆ یەمەنیش، هەوڵیدا كەنداویش بە شێوەیەكی كردەیی ئابڵلوقە بدات !. بێگومان ئەم سەركەوتنانە هەمووی لەسەر حیسابی كشانە دواوەی هەژموونی جیهانی ئەمریكا بوو، تا گەیشتە ئەو رادەیەی لە سوریا پاشەكشە بكات و خەریكە لە ئێراقیش دەریدەپەڕێنن، بەمەش سیستەمی تاكجەمسەری ئەمریكی بەكۆتا دێت سیستەمێكی تری جیهانی دێتە بەرهەم، كە رێك لە شێوەی سیستەمی هاوسەنگی هێزی بەر لەجەنگی یەكەمی جیهانی دەچێت، نەحشەی سیاسی ناوچەكە لە زۆر رووەوە لە نەخشەی سیاسی بەر لەجەنگ دەچێت، كە بووە سۆنگەی بەرهەمهێنانی جینۆسایدی چەندین نەتەوە، لەوانەش كوردو ئەرمەن. لە ساڵی (1915) كوردو ئەرمەنەكان بە یاسای بەزۆر راگواستن(قانون التهجیر القسری) لە ماڵی خۆیان هەڵكەنران و رەشەكوژ كران، دەربارەی جینۆسایدی ئەرمەن ئاشكرایەو ئەرمەنەكان توانیویانە ئەو تاوانە فەرامۆش نەكەن و بەنێودەوڵەتی بكەن، هەرچی كورد، كە هەر لەو ساڵەی جینۆسایدی ئەرمەنەكانی تیادا كرا، نزیكەی 700 هەزار كوردیش لەسەر دەستی عوسمانیەكان رەشەكوژ كرا، نەك هەر ئەو بابەتەی فەرامۆش كرد بەڵكو تا ئێستا توێژەران و رۆشنبیرانی كوردیش كارێكی ئەوتۆیان لەسەر نەكردووە!.
لەگەڵ هەوڵدان بۆ دەركردنی ئەمریكا لە ئێراق، ئەمریكا لە رێگای كوشتنی قاسمی سولەیمانیەوە كارتی سووری خۆی بەرز كردەوە، بەرامبەر ئەوەش ئێران بنكەكانی ئەمریكای لە عێراق و هەریمی كوردستان مووشەك باران كرد، ، ئەگەری ئەوە هەیە دوای ئەوە هێزەكانی سەر بەئێران لە عێراق و سوریاو لوبنان پەلاماری بنكەكانی ئەمریكاو ئیسرائیل بدەن!، كە ئەمە سەرەتای قۆناغیكی نوێیەو شەڕەكە لە شەڕی بەوەكالەتی هێزی ناوخۆیی، واتە ئەو گرووپ و حیزبانەی تاوەكو ئێستا بە وەكالەتی هیزە سەرەكیەكانی ململانێكە لەسەر گۆڕەپانەكە دەجەنگان، دەگوازرێتەوە بۆ شەڕیێكی تێكەڵە، واتە ئەو گرووپانەو دەوڵەتە هەرێمیەكان، ئەمەش قۆناغێكی مەترسیدارتر لەشەڕ دێنێتە ئارا!. زۆر لەوانەی لەسەر ئەم بابەتە دەنووسن و داخێون پێیان وایە، كە ئیدی لێرەدا یاریەكە دەوەستێنرێت، لەبەرئەوەی هەردوولا یەكسانن لە یاریەكەو دۆخەكە هێوردەبێتەوە!. بەڵام بە پێچەوانەوە، مووشەك بارانكردنی ئەمریكا، واتای تێكشكاندنی هەژموونی ئەمریكایە لە رۆژهەلاتی ناوەڕاست و هەموو جیهان، بیگومان ئەمریكاش خۆی بۆ ئەو پەرچەكردارەی ئێران ئامادە كردووە. بۆیە دەبێت چاوەڕوانی وەڵامێكی ئێجگار توندی ئەمریكا بین بۆ ئێران، كە هاوكات پەیامێكیش بێت بۆ رووسیا. لەو لێدانە نوێیەی ئەمریكا رەنگ بێت هەندێك چەكی زۆ پێشكەوتوو بەكاربێت، كە تا ئێستا بەكارنەهێنراون، ئەمەش لە پێناو نیشاندانی ئاستی پێشكەوتنی چەكی ئەمریكی و نیشاندانی ئەو بۆشاییەی لە نێوان پێشكەوتنەكانی ئەمریكاو ركابەرەكانیدا هەیە، واتە نیشاندانی هێزی بازووی ئەمریكا. لێدانێكی لەم شێوەش ناوچەكە بەرەو فەورزای زیاتر دەبات، رەنگ بێت ببێتە سەرەتایەك بۆ هەڵوەشانەوەی كۆی نەخشەی سیاسی ناوچەكە، چونكە ئەمە دوا دەرفەتە بۆ ئەمریكا، ئەگەر بیەوێت پارێزگاری لە سیستەمی تاكجەمسەری بكات و باڵی ركابەرە جیهانی و هەرێمیەكانی بكات!. لەبەرئەوەی یەكێك لە ئامانجەكانی پەرچەكرداری ئێران، راستە بۆ رازیكردنی رای گشتی ناوخۆی ئێران و پاراستنی ئاوی رووی ئەو دەوڵەتەیە، بەلام ستراتیژی بنەڕەتی ئەو هەنگاوە راكێشانی ئەمریكایە بۆ ناوشەڕێكی گەورەو بەمەبەستی داڕماندنی ئابووری ئەمریكاو تیكشكاندنیەتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. بۆیە هەرگیز لەبەرژەوەندی ئەمریكادا نیە ئەو شەڕە درێژە بخایەنێت و دەبێت یا بەخێرایی یەكلایی بكاتەوە، یاخود خۆی نەخاتە شەڕەوە و ئاشتیانە ناوچەكە جێبهێڵێت. ئەمەش دەوەستێتە سەر ئەو چەكانەی بە شێوەیەكی راستەقینە لەبەردەست ئەمریكادایە. لە هەردوو حالەتدا كوردستان دەكەوێتە بەردەم هەڕەشەیەكی گەورە، هەڕەشەی تۆڵەكردنەوەی ئەو دەوڵەتانەی دەوروبەر، كە كورد بە چاوساغ و هاوپەیمانی ئەمریكا تێدەگەن، هاوكات مەترسی ئەوەی، كە وا پێدەچێت كوردستان دەكرێتە بەشێكی لەو تەختە شەترەنجەی جیهان، كە ئەو هاوكێشانەی لەسەر یەكلایی دەكرێتەوە. بۆیە لەو ململانێیە جیهانیە ئاڵۆزەدا، لە دوو ئەگەر زیاتر چاوەڕوان ناكرێت، یاخود ئەمریكا شكست دێنێت و دەكشێتە دوواوە، كە ئەمە رەنگ بێت یەكێك لە ئەگەرە بەهێزەكان بێت، ئەو كاتە كورد دەكەوێتە بەر رەحمەتی هێزە هەرێمایەتیەكان (عێراق و سوریاو ئێران و توركیا) و رقی 28 ساڵەی خۆیانی پێدەردەكەن!. یا لەگەڵ لێدانی ئێران نەخشەی سیاسی ناوچەكە هەڵدەوەشێتەوە و نەخشەی جیهانگەرایی ئەمریكی پراكتیزە دەكرێت، كە دەبوایە هەر لە دوای رووخانی بلۆكی رۆژهەڵاتەوە ئەمریكا جێبەجێی بكردبوایە، لە هاتنە دی ئەو ئەگەرە كورد دەكەوێتە قۆناغێكی نوێوەو دەرفەتێكی زێڕینی بۆ دەڕەخسێت، لەبەرئەوەی هەمیشە سەركەوتوانی شەڕ ئەو نەخشەیە جێبەجێ دەكەن، كە شەڕیان لە پێناو كردووە!.لەدۆخێكی وا ئاڵۆزدا كورد چی بكات باشە؟ راستەقینەیەكی ئێجگار تاڵ هەیە، ئەویش ئەوەیە ئەگەر كوردیش لە دەرگای شەڕ نەدات، بە داخەوە شەڕ لە دەرگای كورد دەدات، بێدەستی كوردیش، بە هۆی پێگەی جیۆپۆلەتیكی كوردستانەوە، كوردستان وەكو قۆناغی جەنگی یەكەمی جیهانی دەبێتە گۆڕەپانی سەرەكی ئەم شەڕە، بۆیە دەبێت لەسەر چەند ئاستێكدا خۆی بۆ ئامادە بكات. لەسەر ئاستی سەربازی نابێت كورد بچێتە پاڵ هیچ لایەنێكەوە تا ئەو كاتەی شەڕەكە لە قۆناغەكانی كۆتایی نزیك دەبێتەوەو ئاسۆی لایەنی سەركەوتوو بەدیار دەكەوێت، ئەو كاتە دەتوانێت باشتر بڕیار بدات. بۆئەوەی لە لایەك خۆی لە مالوێرانی و قوربانی بوون بپارێزێت، لە لایەكی تر بتوانێت دەرفەتەكە بقۆزیتەوەو لە دەستی نەدات، لە هەموو حالەتەكاندا دەبێت كورد رەچاوی ئەوە بكات، كە نابێت خۆی بكاتە دوژمنی هەموو گەلانی ناوچەكەو بیانووی ئەوەیان بداتە دەست، كە لە بچووكترین دەرفەتدا جینۆسایدی بكەن، چونكە تاوەك ئێستا رووی نهێنی هاوسەنگی هیزەكان دیارنیەو نابێت شەڕی راگەیاندن و دەروونی وای لێبكات خوێندنەوەی هەڵە بۆ تواناكانی لایەنە ركابەرەكان بكات و لەسەر ئەو بنەمایە بڕیار بدات!. قۆناغەكە زۆر لەوە مەترسیداترە، كە بیری لیدەكرێتەوە دەرئەنجامەكەی زۆر كارەسات ئامێزتر دەبێت. دەبێت كورد لەو قۆناغەدا زیاتر بایەخ بە خۆریكخستنەوەی ناوماڵی خۆی و خۆ ئامادەكردن بۆ ئەگەرو پێشهاتەكان بدات، تاوەكو لەگەڵ بە دەركەوتنی ئاسۆی ئەنجامی ئەو ململانێیە جیهانیە بتوانێت بە شێوەیەكی سیستەماتیك و كارامە تواناكانی خۆی بخاتە گەڕ، بە پێچەوانەی ئەمە ئەگەری ئەوە هەیە هەمان سیناریۆی دوای جەنگی یەكەمی جیهان دووبارە ببێتەوە و كوردستان بۆ جارێكی تر و بە شێوەیەكی مەترسیدارتر دابەشبكرێتەوە. بزاڤی كوردیش وەكو دوای ئەو جەنگە بە شپرزەیی و بە پەرتەوازەیی دەست پێبكاتەوە، ئەگەر بوار بۆ دەستپێكردنەوەی هەوڵێكی لەم جۆرە بمێنێت!!!.
