محەمەد ئەمین گەناوی:
وا زیاترە لە دوو ساڵە گەلانی ناوچە هەر لە سوریاو عێراق و كوردستان و تا دەگاتە كەنداوو باكوری ئەفریقیا، ئەمڕۆش گەلانی ئەوروپا بەتایبەت فەرەنسا سەخترین و تاڵترین و تراجیدی ترین ئەزمونی مێژوویی خۆیان بەسەر دەكەن لەگەڵ گروپی داعش.
كەم وڵات و گەل هەیە بەهۆی كردارە ناڕەواكانی داعش توشی رووداوێك نەبوبێت كە دەبێ بكرێتە وانە بۆ نەوەكانی داهاتوی لەسەر ئەوپەری توندوتیژی كوێرانە، بێ بەزەییانە و ئەوپەڕی بەربەریەت و نامرۆییانە. ئه مرۆ له سه ر ه تای هه زاره ی سێ بۆ ئێمەی كورد شەنگال و كۆبانێ بوونه سمبولی مێژوی قوربانی كردەوەو عقڵیەت و بیری داعش ، بۆ عێراقیەكان روداووی سپایكەر، بۆ سوریه كان رەققەو هەموو گوندو شارێك داعش دەسەڵاتی بەسەردا هەیە وە ئەمڕۆش بۆ فەرەنسیەكان پاریس،وه بۆ سبه ی ئه شئ ولاتئ تر یا چه ند ه ها ولاتی به هه ما ن ئه ز مونا له گه ل داعشا برۆن . به هه مان شێوه دیسان بۆ ئێمه ی كورد ره شە كوژی هاولاتیانی كورد ده عش ئاساو ئه نفال ئاسا به ده ستی میلیشیاكانی حه شدی شعبی له توز خورمات و ناوچه دابراوه كان ئه زمو نێكی تال و ترسنا كه وه بۆ عه ره به سوننه كان هه ر شوێنی حه شد دەستی پێ گە یشتبێ به عس ئاسا تراجیدیای دروست كردوه.
لەسەر پاشخانی فكری هۆكارەكانی سەرهەڵدانی سیاسی و هەتا فەرهەنگی و ئابوری و كۆمەڵایەتی داعش لەچەند وتارێكدا هەر لەڕۆژنامەی هاوڵاتی شرۆڤەی داعشم كردوە كە لێرەدا جێگای دوبارە نیە بەڵام ئەگەر داعش وەكو فكر زادەی چەق بەستوی فكری و هەژاری ( بە هەموو رەهەندەكانیەوە) وڵاتانی عەرەبی و ئیسلامی بێ، ئەوا كردەوەو سلوكی داعش وەبیرهێنانەوەو زیندوكردنەوەی سلوك و فەرهەنگ و فكرە هەرە سەرەتاییەكانی مرۆڤە كە لەوێ دا فكر، عقل ، ویژدان، یەكتر قبوڵكردن،ته حه مول كردنی یه ك تر(Tolerance) وە هەروە ها ڕێز بۆ مرۆڤ ، ژیان ، ژن ، منال ،َ سروشت وه خودا بەتەواوی ونە. چەكی داعش ئامرازه هەره كۆن و سەرەتاییەكانە وە سلوك و فكری غەریزەی سەرچاوە گرتووە لە مرۆڤی فگری كە هێشتا ویژدان، عقل، وه كۆمەڵگا بە هیچ شێوەو جۆری گەشەی نەكردووەو دروست نەبووە. تا ئێستا ئێمەی كورد قوربانی سەرەكی كردەوەكان و شەری داعش بوین وە تا نوسینی ئەم بابەتەش هەم لە قوربانی داین و هەر لەشەرداین لەگەڵ داعش، بەهۆی سەپاندنی شەڕێكی نادادپەروەرانە بەسەر گەلی كوردستاندا، چونكە شەڕی داعش هیچ پەیوەندیەكی بە گەلی كوردەوە نیە، ئەگەر شەڕی داعش دژی دەوڵەتە ستەم كارەكان بێ ئەوا ئێمەش هەمیشە قوربانی وڵاتانی ستەم كراوین، ئەگەر شەڕی داعش لەگەڵ گەلانی جگە لە موسوڵمانی سوننە بێ بەهەمان جۆر كێشەی ئێمە نیە، نەكێشەی كوردیش په یوه ندی به كێشەی ئاین و مەزهەبه كانه وه هه یه . بۆیە شەڕی داعش چ لەگەڵ كورد چ لەگەڵ گەلان و خەڵكی تری بێ تاوان وەك خەڵكی پاریس شەڕێكە لە لایەنەكانی ترەوە سەپێنراوە كە داعش وه ك هێزێكی میلیشیایی نا به رپرس/نا مسئول ئەنجامی دەدات.
واتە داعش سنور و ئامانجی نیشتمانی هەتا ئاینی نیە كە بڵێ لەم چوارچێوەیەدا خزمەت به رژەوەندیەكانی كۆمه لگایه كی تایبه ت دەكات بەڵكو هەموو ئەو كارانەی ئەنجامی دەدات بەویست یان ناویست یا ئاراسته كراو یا نا ئاراسته كراو خزمەتی ئەجەندای هەندێ لایەن و شوێن دەكات كە خەونو ئامانجی ستراتیجی و جیهانی هه یه .
ڕۆژی 13/11/2015 هەر لە گەرمەی شەڕی داعش و ئازاد كردنی شەنگال لەلایەن هێزەكوردیەكانەوە، هەواڵەكانی دەست درێژی گروپی حشدی شەعبی لە دوزخورماتوو بە ئەندازەی كردەوەكانی داعش هەموو ئێمەی توشی شۆك كرد هەم لە نارەوایەتی شەری حەشد لەگەڵ دانیشتوانی دوزخورماتو وە ئەنجامدانی توندوتیژی و وەحشی گەرانە تا گەیشتە ئەوەی دكتۆرو بەرپرسی نەخۆشخانەی دوزخورماتوو بێ ویژدانانە و بێ بەزەییانەبفرێنن و ترۆری بكەن ئێستا حشدی شەعبیش بەم كارانەی لەگەڵ گەلی كورد و خەڵكانی تردا لەناوچە دابڕاوەكاندا ئەنجامی دەدات بۆ بەندە تەواو چاوەڕوانكراو كه به ر 5 سال پێش بینم كرد بو له وتارێكا به ناوی میكانیزمی دیفاعیمان بەرامبەر هەرەشەكان چی یە؟ له سایتی سبه ی25-11-2010 ( http://archive.sbeiy.com/Article.aspx?Auth
orID=561) واتە پێش 5 ساڵ هەتا ئه گه ر حەشدیش نەبایە دەوڵەتی ناوەندی عێراق شتێكی تری دروست دەكرد تا ئەم بارودۆخەی هەرێم كە هەیە وەك خۆی نەمێنێت .
بەڵام ئەوەی كە پەیوەندی بە فكرو و سلوكی حشدەوە هەیە دروست هەمان فكرو سلوكە كە دەبێتە دیوێكی تری هەمان دراوی داعش كە لە توندوتیژی كوێرانە نامرۆیانە سەرەتاییانە خۆی دەبینێتەوە لەگەڵ سڕینەوەی هەموو جۆرە جیاوازیەك.
بەهەمان جۆری داعش حشدیش هێزێكە هیچ ئامانج و بەرژەوەندیەكی باڵای مرۆڤی و نیشتمانی نیە بەڵكو هێزێكە لە نەخوێندەوارەكانی خەڵكی هەژارو زەحمەتكێش كە راهێنراون لەسەر بیرنەكردنەوەو ئەنجام دانی توندوتیژی لەپێناو بەرژەوەندی كەسان و لایەنێك كە هیچ خزمەتێك بەخۆیان ناكات بەڵام خۆیان قوربانی هەموو ئەوانە دەكەن كە لە دورەوە خەریكی بەرژەوەندیەكانی خۆیانن.
ژینگە و بنەمای پەروەردەیی و دەرونی داعش و حشد لە هەموو رویەكەوە هاوبەشە بەتایبەت ئەوەی كە پەیوەندی بەژینگەی ئابوری و كۆمەڵایەتی و فەرهەنگیەوە هەیە هەردوكیان (داعش و حەشد) نوێنەری سەدان ملیۆن گەنج و خەڵكی پەراوێز خراو دەكەن لە ژیان و لە ژینگەو دەوروبەرێكی وێرانەی ئابوری و فەرهەنگی و كۆمەڵایەتی سەریان هەڵداوە. هەردوكیان دەرهاویشتەی دەوڵەت و كۆمەڵگای فاشلن كە نەیان توانیوە كەمترین پێویستیەكانی ژیانی مرۆڤەكان بەشێوەیەكی شەرەف مەندانە فەراهەم بكەن.
لەبەرئەوەی داعش و حشد پەروەردەی یەك ژینگەی هاوشێوەن بەهەموو رەهەندەكانیەوە بۆیه ئاساییه كارو سلوكیشیان هاوشێوەی یەك بێ ئەوەی جیاوازە هەریەكەیان لە دیوێكی دراوەكەیە بەواتایەكی تر تەنها زمانی ختابیان وه خاوه نیا ن جیاوازە بەڵام لە بنەمادا یەك ریشەیان هەیە لەروی پاشخانی ژینگەیی ئابوری و كۆمەڵایەتی و عقڵیەتی توندوتیژی . ئەم دوو هێزە كە ئێستا لە عێراقدا چالاكن و دژی یەكن لەهەمان كاتیشدا هەردوكیان به توندی دژی كوردن وه ئامانحینه كورد له ناوبه رن ، ئیتر پرسیار ئەمەیە كە حەشدو داعش لە هەموو شتێكدا دژی یەكن و یەكتر سەردەبڕن بۆ دەبێ هەردوكیان لەهەمان كاتدا دژی كورد بن؟ هەڵبەتە بۆ وەڵامی ئەمە گەلێ شرۆڤەی مێژویی ، ستراتیجی و سیاسی پێویستە بەڵام بەكورتی وەڵامەكەی ئەمەیە كە هەردوو هێزی داعش و حشد لە خزمەتی دوو ئەجندای جیاوازدان بە خەون و سیاسه ت و جیهان بینی و ستراتیجی جیاواز، هەردوو ئەم دوو ئەجندایە كورد بە بەربەست دەزانن لەبەردەم خەونە ئایدۆلۆجی و ستراتیجی و مێژویەكانیا نا كە لە مەیل و ئامانجی فراوان كردنی دەسەڵات و پاوان خوازیدا سەرچاوە دەگرن.
ئەم ئەجێندای له نا و بردنی كورد به ده ستی داعش و حشد كە ئەمڕۆ بۆ كورد بونەتە دیوی یەك دراو بەكاردەهێنن ئەگەر بۆیان بكرێ نەك هەر خاك داگیرئه كه ن بەڵكو كوردیش وه ك انسان وه نه ته وه له ناو ئه به ن چونكە هەردوو ئەجێنداكە لەبەر بەرپرسیاریەتی یاسایی و جیهانی ئەوەی كە بۆ خۆیان ئێستا ناتوانن ئەنجامی بدەن، ئەوا ئەوەی كە خەونیانە بۆ لەناوبردنی كورد بە دەستی داعش و حشد ئەنجامی ئه دەن.
ئەوەی گرنگی با سه ئەمەیە :
1-ژینگەی گەشەی داعش و حشد ئامادەیە بۆ بەرهەمهێنانی هەردوو هێزەكە بەهەمان سلوكی هاوبەش بەڵام بە ختاب و خه ون و فكرو خاوه ن داریه تی جیاواز.
2-ئەجنده كانی ئاراستەكەری داعش و حشد بەردەوامن لە تەغزیەكردنیان بە جۆرەها ئامرازی جیاوازو شه یتانی .
بۆیە تا ئایندەیەكی نادیار شاهیدی گەلێ روداوو تراجیدیای دەبینن له گەڵ بە فیرۆدانی سامان و توانای زیاتر و بەردەوامی وڵات گەلان وه دوچاربوونی دەها دەرد و قەیرانی جۆراوجۆری ئابوری و كۆمەڵایەتی و تراجیدیای مرۆیی.
بۆ هەموو ئەوانەی كە لە روبەروو بونەوەدان لەگەڵ ئەم دوو هێزە پێویستە بزانن بەرەنگاربونەوەی ئەم دوو هێزە لە هەموو رویەكەوە چەندە گرنگە هەوڵدانیش بە هەموو ڕێگایەك بۆ پوچەڵ كردنەوەی ئەجندای ئەم هێزانەی كه داعش و حشد بەكاردێنن بۆ خەونە ستراتیجیدیەكانن زیاتر گرنگە.
