لە هەڵبژاردنی ساڵی 2011ـدا پارتی داد و گەشەپێدان ئاكەپە، توانی بە تەنیا حكوومەت پێكبهێنێت و زۆرترین دەنگ لە توركیا بەدەست بهێنێت، كە 312 كورسی پەرلەمانی بەدەست هێنا.
ئەوكات متمانەی كوردەكانی بە شێوەیەكی بەرچاو بەدەست هێنابوو، بەڵام بۆ هەڵبژاردنی 7ی حوزەیران هاوكێشەكە بە تەواوی گۆڕا و هەدەپە بەڕەكەی لەژێر پێی ئاكەپە دەرهێنا.
لە زۆرێك لە شارە كوردییەكان خۆشەویستییان بۆ ئاكەپە بە شێوەیەكی بەرچاو بوو، چونكە ئاكەپە توانیبووی بە چەند پڕۆژەیەكی خزمەتگوزاری و پرسی قۆناغی چارەسەری متمانەی كوردەكان بە دەست بهێنێت.
بۆ نموونە لە شاری شانلیی ئورفا 63%ی دەنگەكانی مسۆگەر كردبوو، بەڵام رێژەی جەماوەری ئاكەپە لە زۆرێك لە شارە كوردییەكان لە دوای 2011 بەرەو كەمی هەنگاوی نا، ئەویش لەبەر چەند هۆكارێك بوو كە دیارترینیان خاوبوونەوەی ئاكەپە بوو لەسەر پرسی قۆناغی چارەسەری و بوونی هەدەپە بوو وەكوو پارتێكی بەهێزی كوردی لە توركیادا.
هەدەپە بۆ یەكەمجار لە مێژووی كورددا لە توركیا، بڕیاری دا وەكوو پارت بەشداریی هەڵبژاردن بكات، بۆ ئەمەشیان پێویستی بە هێنانی رێژەی 10%ی دەنگەكان بوو، ئەمەش تا ئاستێك ئەستەم بوو، چونكە هەدەپە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی ساڵی 2011ـدا 4%ی دەنگەكانی هێنابوو.
بەربەستی هەڵبژاردن تا ئاستێكی زۆر بوە بەڵام بەسەر ئاكەپەوە، چونكە كوردەكان و زۆرێك لە لیبراڵەكانی توركیا، دەیانویست لەناو پەرلەمانی توركیا پارتێكی كوردی هەبێت وەكوو نوێنەری كورد و بەرگری لە مافی كورد بكات، هەروەها بۆ پرسی قۆناغی چارەسەریش پێویستە هەدەپە لە پەرلەمان بوونی هەبێت، بۆیە پێیان باش بوو هەدەپە بەربەستی هەڵبژاردن بشكێنێت و ئەمەیش وای كرد زۆرێك لە لایەنگرانی ئاكەپە لە شارە كوردییەكان دەنگ بە هەدەپە بدەن و هەدەپە توانی 13%ی دەنگەكان بهێنێت كە دەیكردە 6 ملیۆن دەنگی هەموو توركیا.
ئەگەر بەربەستی هەڵبژاردن لە 10%ـەوە كرابایە بە 5% رەنگە ئاكەپە تووشی ئەو شكستە نەبوایە و بیتوانیبایە دەنگی كوردەكان دووبارە مسۆگەر بكاتەوە.
جگە لەوەیش لە كاتی پڕوپاگندەی هەڵبژاردندا، سەركۆماری توركیا (رەجەب تەییب ئەردۆغان) لە وتەیەكیدا ئاماژەی دا كە لە توركیا شتێك نییە بەناوی كێشەی كورد. ئەمەش باكوورییەكانی تووڕە كرد، چونكە ئەردۆغان بۆ خۆی ئەندازیاری پرسی قۆناغی چارەسەری بوو، چۆنە گوتەیەكی لەو شێوەیە دەڵێت. كوردەكان بە گومان بوون لەوەی كە ئاكەپە بتوانێت كێشەی كورد چارەسەر بكات و كەوتنە دوای دروشمەكانی هەدەپە كە دەیگوت ئاكەپە و ئەردۆغان كوردەكان هەڵدەخەڵەتێنن و نایانەوێت كێشەی كورد چارەسەر بكەن.
(ئەردۆغان) بە ئاشكرا داوای لە خەڵك دەكرد دەنگ بە ئاكەپە بدەن، بۆ ئەوەی سیستەمی سەرۆكایەتی بۆ توركیا بهێنێت، بۆ ئەمەشیان ئاكەپە پێویستی بە 330 كورسی پەرلەمانی هەبوو تا دەستوور بخەنە ریفراندۆمەوە و خەڵك دەنگ لەسەر سیستەمی سەرۆكایەتی بدات.
ئەم داوایەی ئەردۆگان تا ئاستێكی زۆر ئۆپۆزسیۆن و كوردەكانی نیگەران كردبوو، چونكە كوردەكان هیچ كاتێك بەدەستی سەرۆكەكانی توركیا ئاسوودەییان نەبینیوە، هەر لە ئەتاتوركەوە بیگرە تا عیسمەت ئینۆن و كەنان ئیڤرەن، كە لە سەردەمی ئەواندا كورد زۆرترین ستەمی لێكراوە.
بۆیە ترسان لەوەی ئەردۆگان هەر وەكو ئەو سەرۆكانە بێت، بە تایبەت كە گوتی لە توركیا شتێك نییە بە ناوی كێشەی كورد. ئۆپۆزسیۆنی توركیایش بە تایبەت جەهەپە هەستی بەو مەترسییە كرد، بۆیە بڕیاری دا كە یارمەتی هەدەپە بدات بۆ ئەوەی بەربەستی هەڵبژاردن بشكێنێت، چونكە ئەگەر هەدەپە نەیتوانیبایە 10%ی دەنگەكان بهێنێت، بە گوێرەی دەستووری توركیا دەنگەكانی هەدەپە هەموو بۆ ئاكەپە دەڕۆیشت، بەمەیش ئاكەپە دەبوو بە پارتی دەسەڵات و دەیتوانی دەستوور بخەنە ریفراندۆمەوە و لە بەرژوەندی ئەردۆگان یارییەكە كۆتایی پێبهێنن. بۆیە هەندێك لە ئەندامانی جەهەپەیش دەنگیان بە هەدەپە دا، مەبەستەكەیش تەنیا نەهێنانە دی خەونەكەی ئەردۆغان بوو.
كاتێكیش هەدەپە 13%ی دەنگەكانی بەدەست هێنا، (دەمیرتاش) لە گوتەیەكیدا ئاماژەی دا كە ئەو دەنگە ئەمانەتانەی بە ئێمە دراوە گرنگن و دەیپارێزین. هەر ئەو دەنگانەیش هۆكاربوون بۆ ئەوەی هەدەپە بە فەرمی بڵێت ئێمە پارتێكی توركیایین نەك كوردی.
جێگری سەرۆكی پارتی داد و گەشەپێدان ئاكەپە (نوعمان كورتولموش) لە وتەیەكیدا دوای ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی 7ی حوزەیران گوتی، كوردەكان بە ئێمەیان گوت سەر لە نوێ دەستنوێژ هەڵبگرنەوە و پێویستە بە خۆماندا بچینەوە، چونكە ئەوان لەسەر سندوقی دەنگداندا تۆڵەیان لە ئێمە كردەوە.
ئاكەپە بۆ هەڵبژاردنی پێشوەختە، دەیەوێت دووبارە متمانەی كوردەكان بۆ خۆی مسۆگەر بكاتەوە، بەڵام بە گوێرەی راپرسییەكان بێت كوردەكان زۆر تووڕەن لە ئاكەپە و رەنگە ئەمجارەیان تووشی شكستێكی گەورەی دیكە ببنەوە.
هۆكاری توڕەبوونی كوردەكان لە ئاكەپە، هەڵگیرسانەوەی ئەو شەڕەیە كە بەرپایان كردووە لەگەڵ پەكەكە و خەڵك لە باكوور ژیانیان لێ حەرام بووە و كار و كاسبی نەماوە و رۆژانە چاوەڕوانی تەرمی رۆڵەكانیان دەكەن.
ئەوان هۆكاری ئەم شەڕە دەخەنە ئەستۆی ئاكەپە و دەڵێن ئەوان ویستویانە تۆڵەی ئەوەمان لێبكەنەوە، كە ئەگەر دەنگمان پێ نەدەن حاڵتان لەوە خراپتر دەبێت. ئەمەش بە گوێرەی ئەو راپرسییەی (كۆندا) لە دیاربەكر و هەكاری ئەنجامی دابوو.
ئەمەی خوارەوە ئەو ئامارەیە كە ئاكەپە لە هەڵبژاردنی 2011ـدا لە شارە كوردییەكان دەنگی چەند بووە و بۆ 7ی حوزەیرانی 2015ـیش چەندی هێناوە. بێگومان جیاوازییەكە یەكجار زۆرە.
لە شاری ئاگری لە 47%ی دەنگەكانەوە بووە بە 18%ی دەنگەكان. لە سییرت لە 48%ەوە بووە بە 28%. لە بیتلیس لە 50%ەوە بۆ 32%. موش لە 42%ەوە بۆ 24%. لە وان لە 40%ەوە بۆ 23%. لەئامەد 32%ەوە بۆ 15%. لە ئیغدر 28%ەوە بۆ 11%. لە باتمان لە 37%ەوە بۆ 20% و هەروەها لە غازی عەنتابیش 61%ەوە بۆ 41%. لە ئورفایش كە ئاكەپە جەماوەرێكی زۆری هەبوو و لە 2011 توانی 63%ی دەنگەكان بهێنێت، بە لە 7ی حوزەیران بۆ 47% دەبەزی.
(ئەردۆغان) لە وتەیەكیدا كە هەفتەی رابردوو لە پەرلەمانی توركیا ئەنجامی دا و گوتی، هەدەپە نوێنەرایەتی كوردەكان ناكات و ئەوان پشتگیری لە تیرۆر دەكەن. لە بەرسیڤدا ئەندام پەرلەمانی هەدەپە (پەروین بولدان) ئاماژەی دا كە ئەگەر هەدەپە نوێنەرایەتی كوردەكان ناكات، ئەی بۆچی توانیمان زۆرترین كورسی پەرلەمانی لە شارە كوردییەكان ببەین، پەنا بە خوا ئەو كورسییانەی لە 7ی حوزەیرانیش لە شارە كوردییەكان هێناوتانە، لە هەڵبژاردنی پێشوەختە كە تەنیا 28 رۆژی ماوە لێتانی دەسێنینەوە.
