د. بەناز حه‌مەڕه‌شید
بێگومان، تاک پێویستی بەوەیە ئاگای لەڕوداوەکانی چواردەوری خۆی بێت و زانیاری لەسەر ژینگەی چواردەوری وەربگرێت، کەئەمەش ئەرکی ڕاگەیاندنە ڕووداوەکان بگوازێتەوە، بەڵام وەک خۆی بیگوازێتەوە نە گەورەی بکات زیاد لەقەبارەی خۆی نە بچوک و فەرامۆشی بکات، هەروەها بەشێوەیەک نەبێت کەکاربکاتە سەر دەرونی تاک، ئەوەی لەئێستادا زۆر مشتوومڕی لەسەرە ڕووداوەکانی تاوان و کوشتن و تووندوتیژییە، لەئێستادا هاووڵاتی خۆی دەیان کێشەی هەیەو فشارێکی زۆری لەسەرە.
کاتێکیش ڕووداوێکی ناخهەژێن ڕوودەدات ئەوەندەیتر کاردەکاتە سەر لایەنی دەروونی و بییەوێت یان نەیەوێت پێی کاریگەر دەبێت، خواهەڵناگرێت ڕاگەیاندنی کوردیش تائێستا بەوشێوەیە کاریکرددوە وبەشێکەلە تێکدانی باری دەروونی جەماوەرەکەی، ئەگینا قەت بووە لەکەسەنزیکەکانی مردوو بپرسیت هەستت چۆنە. یاخود ڕۆڵی دادگا ببینیت و حکوم بدەیت بەسەر بکوژدا، یاخود شیوەن و ڕۆڕۆی کەسی نزیکی مردوو یان کوژراو بگریت و سات بەسات ڕوماڵبکەیت و هەتا ساتی ناشتنی مردووەکەو خستنە ناو گۆڕەکەیەوە وێنەی بگریت، یاخود پەیامنێر بچێتەلای بکوژ چاوپێکەوتن لەگەڵ بکوژدا بکات کە هێشتا سەرەتای ڕووداوەکەیەو لایەنی پەیوەندیدار یەکلای نەکردۆتەوە، یاخود ووردەکاری چۆنێتی ئاەنجامدانی ڕوداوەکە بۆ بینەر بگێڕیتەوە و هەموو پێشینەی ژیانی خێزانەکان بۆ بینەر بخەیتەڕوو.
دەزگاکانی ڕاگەیاندن دەتوانن بەشێوەیەک کارلەسەر کەمکردنەوەی تاوان و توندووتیژی بکەن، پێویست ناکات کاتێکی زۆری پەخشی دەزگاکان بۆ خستنەڕووی ڕووداوەکانی کوشتن و تاوان و توندوتیژی تەرخانبکرێت، لەجیاتی ئەوە گرنگی بدرێت بەهەڵمەتی هۆشیاری بۆ ئەنجامنەدانی توندووتیژی، خستنەڕووی شێوازو ڕێگای چارەسەر بۆ کێشەکان لەڕێگای پسپۆڕەکان و چارەسەرکردنی هەر کێشەیەکی دەروونی تاک پێش ئەوەی بگاتە ڕادەی ئەنجامدانی توندووتیژی و تاوان، هەڵمەتی ڕاگەیاندن بۆ خستنەڕووی بڕگەو ماددەکانی سزاکانی ئەنجامدانی تاوانەکان، و جەختکردن لەسەر نەهێشتنی چەک لەناوماڵدا بێ هۆکار، فشار لەسەر دەسەڵات و لایەنە پەیوەندیدارەکان دروستبکرێت بە کۆکردنەوەی چەک، کارکردنی پیشەییانەی پەیامنێران و دەزگاکان لە چۆنێتی ڕووماڵکردن و تەنانەت جۆری ئەوپرسیارانەی ئاراستەی لایەنە پەیوەندیدارەکان دەکرێت، پەلەنەکرێت لە بڕیاردان و خۆنەخەنە جێی دادگاو دادوەرو حوکوم بەسەر تۆمەتباردا نەدەن.
