ژوان ئه‌حمه‌د:
چێ گیڤارا، لە ئەرژەنتین لەدایك دەبێت‌و لە كوبا دەبێتە ئەفسانە‌و لە پۆلیڤیا دەكوژرێت، لە هەڕەتی پشوودان‌و خێرو خۆشیدا وازی لە پۆستی وەزارەت هێنا‌و نامەیەكی بۆ فیدڵ كاسترۆی هاوڕێی شاخی نوسی‌و، وتی:
(خوێنی شۆڕشگێڕ لە دەمارەكاندا ئەیبەستێت كاتێك لەسەر كورسی دابنیشن، بۆیە منیش ناتوانم دابنیشم كاتێك خوێنی شۆڕش لەناخمدا بیبەستێت).
گیڤارا لەدوای سەركەوتنی شۆرشی كوبا‌و روخاندنی دەسەڵاتی باتێستای دیكتاتۆر، لەسەر كورسی دانەنیشت‌و رۆیشت بۆ كۆماری كۆنگۆ لە ئەفریقا، لەوێ بەهۆی نەخۆشی رەبۆوە توشی گرفت بوو بۆیە لە نەخۆشخانەیەكی پراگ بۆ چارەسەر خۆی گرتەوە‌و تا دوو مانگ مایەوە، پاشان سەرلەنوێ شوێنبزر بوو تا لەگەڵ شۆڕشگێڕانی پۆلیڤیا لە دارستانەكانی ئەو وڵاتە دەركەوت.
گیڤارا پاش رووبەرووبوونەوەیەكی نامۆ بەرامبەر بە سوپای پۆلیڤیا كۆتایی بە ژیانی هات، 16 كەس لە هاوەڵەكانی چێ بەرامبەر بە 1500 سەرباز شەڕیان كرد، گیڤارا پێكرا‌و بە برینداری كەوتە دەست سوپای پۆلیڤیا، ئەوانیش پاش تەنیا 24 كاتژمێر گوللەبارانیان كرد.
گیڤارا نە موسوڵمان بوو نە مەسیحی، نە شیعە بوو نە سوننە، شۆڕش‌و خەباتەكەشی نەتەوەیی‌و تەنانەت نیشتمانیش نەبوو، بەڵكو لەپێناو مرۆڤە بندەستەكان شۆڕشی كرد، ئەگەرچی هیچ پەبەندیەكی نەتەوەیی‌و ئایینیشی نەبوو، چونكە كەسێكی ماركسی بوو، بەڵام هیچ كەسێك تا ئەمرۆژەش ناتوانێ تۆمەتباری بكات بە گەندەڵی‌و دزینی سامانی گشتی، تەنانەت تۆمەتێكی لەو شێوەیە بە گەورەترین كوفر لە فەرهەنگی شۆڕشگێڕانی دونیا دادەنرێ ئەگەر بە گیڤارا بوترێت.
گیڤارا پاش سەركەوتنی شۆڕش چەندین پۆستی وەرگرت لە حكومەتی كوبا وەك: بەرێوبەری بانكی ناوەندی، وەزیری پیشەسازی، ئەو دوو پۆستە هەرچی دارایی وڵاتەكەیە لەبەردەستیدا بوو، بەڵام گیڤارا ناوی خۆی لە هەمووی پێ گرنگتر بوو.
ئەگەر یەكێك لە خزمانی ئێمە لە عەلمانی‌و ئیسلامی، بادینی‌و سۆرانی، هەر حزبێك ئەو پۆستانەی وەربگرتایە دڵنیام ئێستا باخەكانی بێشومار بون لە دەوروبەری هەولێر‌و دهۆك یان لە سیتەك‌و مێرگەپان، یان لە شەرەم ئەلشێخ‌و لوبنان‌و قوبرس، كاروانی ئوتومبێلەكانی گوێی كەڕ دەكرد.
گیڤارا شۆڕشی كرد، لە كوردستانیش شۆڕش كرا، ئێستا شۆڕش- گێڕەكان زۆرینەیان لەسەر كورسی دەسەڵاتن لە وڵات (كە بە ویژدانەوە بوترێ، لە سەردەمی شۆڕشدا خراپترینیان دەیان هێندەی گیڤارا نەبەردی‌و شەڕیان بینیوە)، بەڵام زۆرینەیان تا نەمرن ئامادە نین دەسبەرداری كورسیەكانیان بن، نەك خوێنیان، بەڵكو جەستەشیان بەستویەتی‌و توانای جوڵەشیان نەماوە، باسی مێشك هەر مەكە كە هیچی هێندەی سەرە سۆدەیەك ئیشی بە بیری شۆڕشگێڕی‌و فەلسەفەكانی خەبات نەماوە‌و نابێت، واتە ئێستا گەندەڵەكان خاوەن هێز‌و دەسەڵاتن‌و گەلی كوردستانیش كە هیوای لەمانەدا دەبینی، ناتوانێ لێپێچینەوەشیان لەگەڵ بكات، بەڵكو لە دیلی دەستی بەعس‌و بێگانەوە بۆتە یەخسیری دەستی رۆڵەكانی خۆی.
چەتە مێژووییەكان (چونكە لە مێژووی كوردا كەس نەبوە هێندەی گەندەڵەكانی ئەم سەردەمە سامانی گشتی دزیبێت) لەلایەن سوپاكانیان، تەنانەت وڵاتانیشەوە دەپارێزرێن، گرتن‌و دادگایی كردنیان وەك ئەوەیە باسی گرتنی كۆشكی سپی بكەیت لە ئەمریكا یان كۆشكی ئیلیزێ لە پاریس، چونكە چەتەكان هەمان ئەو شۆڕشگێڕانەن كە پێشتر نازی شۆڕشیان دەكرد، ئێستاش بە هەمان ئامرازەكانی شۆڕش، بە ناوی خەبات‌و بە ناوی پێشمەرگەوە قوتی میللەتەكەی خۆیان دەدزن، یان راستتر ئەو قوتەیان لە گەروی بێگانە دەرهێناو خستیانە دەمی خۆیان.
دادگاكانیش لە وڵات، هێندەی خەریكی ئەوانەن كە پێنج هەزاریەكی دڕاویان دزیوە یان لە ژمێرەكانیاندا لێیان هەڵە بوە، چونكە چەتە گەورەكان لە بەرزترین ئاستی دەسەڵاتدارێتیدان‌و كەس ناتوانێ بە بەردەمی شوراكانیشیاندا برۆن چ جای باسی گرتن یان دادگاییان بكەیت.
ئەوەی دوێنێ خۆی بە سیمبوڵی نەتەوەیی دادەنا، ئەمرۆ بۆتە سیمبوڵی دیكتاتۆری‌و خۆسەپاندن، ئەوانەی لافی كوردایەتیان لێدەدا، بونەتە ناشرینترین كاراكتەری سیاسی مێژوو، دوێنێ داستانیان تۆمار دەكرد، باسی چیا‌و كێوەكان یادەوەری نەبەردی بو لەلایان، بەڵام ئەمرۆ بونەتە بازرگان لەسەر گەدە‌و گیرفانی هاونیشتمانیان‌و باسی چیا‌و تەنانەت گردیش لای ئەوان ئەو باخانە دەگەیەنێ كە ساتە مەستیەكانیان تیا دەگوزەرێنن.
خەمێكی گەورە خەباتگێڕە دێرینەكانی داگرتوە، ئەوانەی كەم ئەندام بون‌و ئێستا بونەتە دەرۆزەكەری بەردەم هاوەڵەكانی دوێنێیان، ئەوانەی شەهید بون‌و ئەمرۆ هاوەڵەكانیان دەستیان خستۆتە گەردنی ژیانی خانەوادەكانیان، ئەوانەی تەمەن برستی لێ بڕیون‌و ئەبینن هاوەڵە ترسنۆكەكانی دوێنێیان كە لە ریزی پشتەوەی شەڕ‌كان دەلەرزین، ئەمرۆ هەر گەنجن‌و داستانەكانی ئەوان بە ناوی خۆیانەوە وەك سەروەری بۆ شاردنەوەی گەندەڵیەكانیان باس دەكەن.
گیڤارا خەباتگێڕ بوو، بەشێك لە بەرپرسانی ئێستای كوردیش خەباتگێڕ بون، گیڤارا ژیانی دارستانەكانی هەڵبژارد تا كورسی خوێنی شۆڕش لە گیانیدا نەمەیێنێت، ئەمانەی كوردیش چونە سەر كورسی‌و جومگەكانیشیان لەكاركەوت، بەڵام گیڤارا پۆستاڵەكانی دەخرێتە مۆزەخانەوە‌و وەك كەوشی پاكترین شۆڕشگێڕی مرۆڤایەتی وەك سپارتاكۆس‌و ناوە دیارەكان ناوی دەدرەوشێتەوە، شۆڕشگێڕە گەندەڵ بوەكانی كوردیش ئەمرۆ ناویان بۆتە وێردی سەر زمانی هەموان‌و وەك پیسترین ناو باس دەكرێن، ئەگەر ڕێشیان كەوتە ئەو مۆزەخانەیەی كە پۆستاڵەكانی گیڤارای لێ دانراوە ئەوا ئەبێ سەر دانەوێنن‌و لە شەرمی ئێستایاندا لە ئاستی رابردوو بەبێ دەنگی تێپەڕن، ئێستا كامیان گرنگترە، پۆستاڵەكانی گیڤارا، یان ئەو شۆڕشگێڕانەی گەندەڵ بون؟
