لەژێر داروپەردووە رووخاوەكانی موسڵ بەدەیان چیرۆكو رازو نهێنی شاراوە هەن، هەندێكیان بۆ هەتا هەتایە لەگۆڕنران، هەندێكی دیكەیان كەسێكی وەك ئەم كچە شایەتحاڵە بەسەر ئازارەكانەوە.
لەوەتەی لە ناوجەرگەی تاریكییەوە چاوی كردووەتەوە دەستی خوشكەكەی گرتووە. ئازارێك هەناسەكانی داگیركردوەو بە ترپەكانی دڵی وەكو چەكوش لە هەموو شوێنك دەدا، هەندێك كاتی پێویست بوو تا دركی پێبكات ئەوە ئەو مۆتەكەیە نییە كە رۆژانە لە سەعاتە كەمەكانی نووستنیدا لەوەتەی جەنگ دەستیپێكردووە، راوی دەنێت.
ئەو رووبەڕە بەرتەسكە گۆڕئاسایەی تێیدا بەخەبەرهات كەلێنێك بوو داروپەردووی ژێرزەمینە رووخاوەكە دروستیكردبوو، ئەو دەستە بچووكە ساردوسڕەش كە بەدەستی گرتبووی، تەنیا شتێكی دیاربوو لە جەستەی “تەبارەك” كە كەوتبووە ژێر ستوونێكی بەردینەوە.
“ئەریج” كچێكی گەنجی موسڵاویە لە شوباتی 2017دا هەژدەیەمین ساڵی تەمەنی تەواوكردووە كە هەمان ئەو مانگەیە تێیدا هێزە عێراقییەكان بە پشتیوانی فڕۆكەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتیو موشەكەكانیان جەنگی ئازادكردنی بەری راستی شاری موسڵیان (400كم لە باكووری بەغدا) لەژێر دەستی چەكدارانی داعش دەستپێكرد.
ئەریج حسابی ئەو كاتە نازانێت كە بەسەریدا تێپەڕیوە لە تاریكیداو بە تۆقیوی لە بیرۆكەی مانو نەمان هاواری كردووە، ئەو لەهۆش خۆی دەچوو دەگەڕایەوە بۆ درێژەدان بە بانگكردنە بێ ئومێدەكانی، بەڵكو ئاماژەیەكی دەنگی دایكی پێبگات، دەستی چەپی بەردەوام پاسەوانی ساردوسڕی پەنجەكانی تەبارەكی دەكرد لەترسی ئەوەی نەبادا لەدەستی بەرببێت، لەبەر هیوایەك لە ناخیدا كە هەرگیز نەیتوانیوە دەستبەرداری ببێت بەوەی خوشكەكەی بە بەشەكانی دیكەی جەستەیەوە رزگاری بووەو هەڵاتووە بۆ دەرەوەی ژێرزەمینەكە.
ئەو تا ئێستاش لەوە تێناگات چۆن ئەو چەندین تۆن بەردو شیشە بەری نەكەوتووەو روحی ئەندامانی دیكەی خێزانەكەی سەندووەتەوە، هەر كە بیریدەكەوێتەوە چۆن لە سەرزەوی ژێرزەمینەكە لەنێوان دایكیو پوریو هەردوو كچكەیدا راكشاوەو تەبارەكی خوشكیشی یاخود “توتە” وەك لەخۆشەویستیدا ناویان نابوو، لەتەنیشتیەوەیە، هەست بە ئازارێكی سووتێنەری ویژان دەكات. لە سووچەكەی بەرامەبەریشدا باوكە پەككەوتەكەی لە ئەنجامی رووداوێكی كۆنداو براگەورەكەیو مێردی پوری لێیە.
گەردەلولێك لە دوكەڵ لە ژێرزەمینەكەی داو هەموو دەوروبەرەكەی سڕیەوە، پاشان لەگەڵ ئەو دەنگدا كەوتە لەرزین كە وا دەردەكەوت ناخی بڕیبێت، لەناخیدا تەقیەوەو لەگەڵیدا هەموو شتێك دیار نەما، تەنیا ئەوەی بەبیردێتەوە، دوای ژەمێك گریان ئەریج دەنگی بۆدەگەڕێتەوەو دەڵێت: ” بۆچی ئەوان مردنو من مامەوە؟”.
هەمان ئەو پرسیارەی توتی ئاسا لە پزیشكو پرینپێچەكانی ئەو نەخۆشخانە مەیدانییە دووبارە دەكردەوە كە ئەندامانی پۆلیسی فیدراڵی گواستبویانەوە بۆی، ئەویش دوای دۆزینەوەی لەرێی بیستنی دەنگیەوە، رۆژی پێنجشەممە 22ی حوزەیرانی 2017 بە چەند روشاویو برینێكی سووكەوە دەریان هێنا دوای ئەوەی سێ رۆژی تەواو لەژێر داروپەردوودا گیریخواردبوو.
پزیشكەكان بۆ ماوەی دوو هەفتەی تەواو بە دەرمانی هێوركەرەوە رووبەڕووی نۆرە هیستریاییەكانی دەبوونەوەو هەوڵیان دەدا رێی لێبگرن نەچێتە دەرەوە بۆ دڵنیابوونەوە لەوەی ئایا كەسوكارەكەی هەموویان لەو هێرشە موشەكییەدا مردوون.
كاتێكیش خزمەكانی باوكی بردیانە سەر داروپەردووی ماڵەكەیان لە ناوچەی “ئیقلیعات” لە ناوەڕاستی موسڵی كۆن لە بەری راستی روباری دیجلە، لێیگەڕان بەردو بارستە گەچینەكان ئەمدیوو ئەو دیو بكاتو بەدوای یادەوەرییە لە گۆڕنراوەكانیدا بگەڕێت، لە ناخیشیدا ئەو ئومێدە سەرسەختە هەبوو كە رەنگە یەكێك لەكەسوكاركەی لەژیاندا مابێت.
بەلەپی دەستی فرمێسكە رێچكەبەستووەكەی دەسڕێتو بەردەوام دەبێت: “لەگەڵ هەر تەقینەوەیەكدا لە دەرەوە ئێمەش دەلەرینەوە، خۆمان لە سووچەكان گیردەكردو باوەشمان بەیەكتریدا دەكرد، گوێم لێبوو دایكم دوعاو ئایەتی دەخوێند لەخودا دەپاڕایەوەی تا رزگارمان بكات”.
ئەریج هەمان ئەو دەستەی درێژكرد وەك ئەوەی بەدوای دەستە گریمانەییەكەی خوشكەكەیدا بگەڕێت. دەستی گرتو مشتی لێ توندكردو پاشان بۆ چەند چركەیەك بە چاو داخستنەوە راما وەك ئەوەی بیەوێت بزانێت هێشتا دەستەكە ساردوسڕە. وتی: “لەو رۆژانەدا زۆر لێم نزیك بوو. هەستم بە ترسەكەیو ترپە خێراكانی دڵی دەكردو بێدەنگ دەبوومو توانای وەڵامدانەوەی ئەو پرسیارە خێرایانەیم نەبوو كە دوای هەر تەقینەوەیەك دەیكردن:”تەواو بوو؟. دەتوانم چاوەكانم بكەمەوە؟. نامرین؟”.
لە “بازاڕی شەعارین” (گوریسفرۆشان) كە ناوجەرگەی موسڵی كۆنە یاخود ئەوەی لێی ماوەتەوە، بەدووری تەنیا پێنج كۆڵان، داروپەردووی ماڵەكەی ئەریجی لێیە. لەكاتێكدا ئەندامانی بەرگری شارستانیو خۆبەخشان سەرقاڵی دەرهێنانی پاشماوەی ئێسكو پروسكی دوا ئەندامی خێزانێكی 10 كەسی بوون كە لەژێر داروپەردووی ماڵەكەیاندا گیانیان لەدەستدابوو، ملازمی یەك سەعد دەفتەرێكی بچووكی یادەوەری بەقەبارەی دەستێك دۆزیەوە كە لەشێوەی دڵێكی رەنگ پەمەییدا بوو یاخود بەلانی كەمەوە پێش ئەوەی تەپوتۆز بیشێوێنت لەو شێوەیەدا بوو.
دوودڵ بوو لەوەی فڕێی بداتە سەر كۆمەڵێك كەلوپەلی دیكەی ناوماڵ، بۆیە گێڕایەوەو هەردوو بەرگە ئاوساوە كون كون بووەكەی پشكنیو بیری لە شێوەی پێشتری وێنەی سەر هەر دوو بەرگەكە دەكردەوە كە لەلایەكی تەنیا تاڵێكو لەلایەكەی دیكەشی پەپولەیەكی نیوە باڵی رەنگ ماتی، لێ مابووەوە.
دەفتەرەكەی خستە گیرفانیەوەو لەگەڵ هاوكارەكانی رۆیشت بۆ تەسلیمكردنی ئیسكو پروسكەكان بە فەرمانگەی پزیشكی داد بۆ پاراستنیان. بەوەش كۆتایی بە رۆژێكی دوورودرێژی دیكەی تشرینی یەكەمی 2017 هێنا كە دەرئەنجامەكەی دەرهێنانی 168 تەرمی شێواو بوو پاش سێ مانگی تەواو لە كۆتاییهاتنی شەڕ لەو بەشە خاپووربووەی شارەكە.
“مانەوە بۆ ماوەیەكی زۆر لەنێو مردوواندا ترسی مردن ناهێڵێت” ئەمە ئەو فەلسەفەیەیە كە سەعد پێیگەیشتووە دوای چوار ساڵ لە بەستنی ئەستێرەی یەكەم پلەی لەسەر شانیو بینینی كەوتنی هاوكارانی لە شەقامەكانی شارەكەدا بە گوللەی تیرۆر یاخود لە شەڕەكاندا یان دواتر بە بۆمبی چێندراوی شاردراوەی نێو داروپەردووی ماڵو خانووبەرەكانی دیكە.
سەعد دەیگێڕێتەوە كە چۆن چەند ساتێك پێش مردنی زۆر كەس گەیشتووەتە سەریان، لە مەدەنیو سەرباز. گوێی لە دوا وشەكان، وەسێتەكان بووەو بێدەنگبوونی لەناكاویان یاخود لەرزینیان یان هەڵكێشانی دوا هەناسەیانی بینیوە، بەڵام ئەو كاریگەرییەی ئەو دەفتەرە بچووكە لەسەر دەروونی دروستیكرد شتێكی زۆر جیاوازە.
دەفتەرەكە شانزە پەڕەی ئەستوری لەشێوەی دڵ لەخۆگرتبوو كە هیچیان لێ نەهاتبوو، هەریەكەیان بە رەنگێكی جیاواز لەوی دیكە. لە پەڕەی یەكەمدا بەسێ رەنگی جیاواز نووسرابوو (سەما) لەگەڵ بەرواری سێشەممە 4/3/2014و وێنەی دەموچاوێكی بازنەیی دڵخۆش، لە نزیكیشیەوە بەوشەی گەورە نووسرابوو (جەژنی لەدایكبوونم).
ئەو روونی كردەوە كە پێنج پەڕەی داهاتووی بێ مێژوو بوون، چەند رستەیەكی كورتیان بە شێوەزاری خەڵكی موسڵ لەخۆگرتبوو، چەند وشەیەكیان بە رەنگی تۆخ سڕابوونەوەو هەمووشیان لە تەنیشتەوە بە وێنەی بچووكی گوڵ یان لقی دار یان دڵ نەخشێندرابوون، بە پەنجەكانی دەستی بە ژماردن كردو لە پەنجە توتەوە خوێندنەوەی ناوەرۆكی هەر پەڕەیەكی دەستپێكرد كە لەیادەوەریدا مابووەوە:
“جوانترین دیاریم لە دایكی خۆشەویستمەوە پێگەیشت، ئەمڕۆ بووم بە دوانزە ساڵ” بەدوایدا رستەیەكی دیكە هاتبوو “ئەمڕۆ من و دایكم كوبەمان دروستكرد” لە پەڕەیەكی تریشدا “نەنكم رقی لەو پشیلەیە كە لەگەڵماندا دەژی باوكیشم دەڵێت هاوین دەزێو بەچكەی دەبێت” پاشان منداڵەكە ترسی خۆی بە یەك رستە لە دەفتەرەكەدا وەسف كردووە “من دەترسمو گوێم لە دەنگی تەقینەوەو فڕۆكەیەو ناتوانین لە ژێرزەمینەكە بێینە دەرەوە”.
لە كەناری روباری دیجلە كە بەرامبەر وێرانكارییەكەی شاری كۆنە، پاشنیوەڕۆی 10ی كانونی دووەمی 2017 چوار قەناسبەدەستی سەر بە رێكخراوی داعش هەڵیانكوتایە سەر ماڵی پرۆفیسۆر محەمەد تەیب لەیلەو لە سەربانە بەرزەكەیدا بۆسەیان بۆ ئەو هێزە عێراقییانە دانا كە پێشڕەویان دەكرد بۆ كۆنترۆڵكردنی دوا بەشی بەری چەپی موسڵو لە ئاسمانیشەوە فڕوكەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە رۆكێتەكانیان ناوچەكەیان كێوماڵ دەكرد.
بەرلەوەی هیچ یەكێكیان پەنجە بخاتە سەر پەلەپیتكەی گوللە تەقاندن، دوو موشەك لە ئاسمانەوە كەوتنە خوارەوەو خانووە دوو نهۆمیو رووبەر (600 مەتر دوجا) كەیان بە بەردو مرۆڤە پارچە پارچەی كردە، سەرەڕای برینە قوڵەكانی جەگ، هەموو موسڵیشیان خستە خەمێكی قوڵەوە بۆ كوژرانی یەكێك لە گەورە زانایانی میكانیكی خاكو راگری پێشووی كۆلیجی ئەندازیاری لە زانكۆی موسڵو فاتمە حەبال هاوسەرە پزیشكەكەیو ئیمانی كچیان.
ئەحمەدی كوڕی نۆبەرەی خێزانەكە لەگەڵ خانەوادەكەی لە شاری هەولێر لە هەرێمی كوردستان نیشتەجێیە، ئەو هێشتا هەست بەو خۆشیە مناڵانەیە دەكات ئەو كاتەی یەكەم زەنگی مۆبایلەكەی لێی داو وەڵامی دایەوە بە خەیاڵی ئەوەی گوێی لە دەنگی یەكێك لە باوكو دایكی بێت.
ئەو وتی چەندین جار لە باوكی پاڕاوەتەوە شارەكە بەجێبهێڵێتو بچێتە شوێنێكی ئارام، بەڵام ئەو بە توندی رەتیدەكردەوەو دەیوت: “من ناچار نیم ماڵەكەمو كتێبخانەكەم كە نووسینو كتێبە زانستییەكانمی تێدایەو بە ماندووبوون لە منداڵییەوە كۆمكردونەتەوە رادەستی كەسانێكی دڕندەو رەشۆكی بكەم كە هاتوون هەموو شتێك بسووتێنن”.
“پوازی تەمەنی بە قووڵی لە خاكی موسڵدا چەقیبوو، نە داعشو نە شەڕی ئازادكردنیش لە داعش نەیانتوانی دەربهێنن” ئەحمەد بەم شێوەیە وەسفی پەیوەستبوونی باوكی بە شارەكەیەوە دەكات.
ئاماژەی بۆ ئەوەش كرد كە بۆ زیاتر لە دوو ساڵو نیو، بە وریاییەكی زۆرەوە لەڕێی مۆبایلەوە پەیوەندی بە كەسوكارە ئابڵوقەدراوەكەیەوە هەبووە، هەرچەندە مەترسییەكی گەورەش بووە، لەبەرئەوەی رێكخراوەكە چەند یاسایەكی دانابوو سزایای كوشندەیان تێدابوو لەدژی هەر كەسێك موبایلی پێوە بگیرێت، هەروەها وتیشی: “باوكم مۆبایلەكەی لە نهۆمی دووەم دادەنا، چونكە لە بنچینەدا سیگناڵ لاواز بوو لەوێ نەبووایە وەرنەدەگیرا، هەروەها بەردەوام لەوەش دەترسام مەسەلەی یاخیبوونی باوكم لە یاساكانیان ئاشكرا ببێتو ئازاری بدەن”.
ئەحمەد بە دڵتەنگییەوە دەڵێت: “دادگاكانی موسڵ رازی نین بەڵگەنامەی مردنی باوكو دایكم پێبدەن، چونكە یاساكانی عێراق پێویستیان بە پشكنینی تەرمەكان هەیە بۆ دڵنیابوون لە هۆكاری مردنەكە وەك مەرجێك بۆ دەرهێنانی، منیش نازانم تەرمەكانیان لەكوێ بۆ بهێنم، چونكە ئەو ژێرزەمینەی باوكم بە پشتبەستن بە شارەزایی ساڵانی دوورودرێژی ئەندازیاری خۆی بنیاتی نابوو، نەك نەیتوانی گیانیان بپارێزێت، بەڵكو نەشیتوانی تەرمەكانیان بپارێزێت یان بەلانی كەمەوە گۆڕێكیان هەبێت”.
سەرچاوە:سایتی نیقاش